Europa vol ‘kansloze ouderen’
Eurocommissaris Frattini wees er deze week op dat van de ongeschoolde migranten 85 procent naar de EU en 5 procent naar de VS gaat. Heinsohn ziet hierin Europa’s ondergang bevestigd.
Een overschot aan zonen kan leiden tot geweld. Maar wat gebeurt er als de nieuwe generatie kleiner is dan de voorgaande, zoals nu in Europa? Vier vragen aan Gunnar Heinsohn over hoe hij de huidige situatie in Europa ziet. Hij ontvangt in zijn met papier en boeken volgepropte werkkamer boven de sportzalen van de universiteit van Bremen.
Als een hoog kindertal geweld betekent, is het lage kindertal in Europa dan een garantie voor een leven in vrede en welvaart? „Nee. Bij een al te sterke krimp van de bevolking ontstaat een neerwaartse spiraal.
Kansrijke jongeren vertrekken, migranten slaan het land over, alleen kansloze ouderen blijven achter. Dat gebeurt op kleine schaal – zie het leeglopen van dorpen in Oost-Duitsland – maar ook op grote schaal.
Duitse jongeren dromen van emigreren naar Canada, Australië. 150.000 Duitsers nemen die stap elk jaar. Die aantrekkingskracht is niet wederzijds. Weinig Canadese jongeren willen naar West-Europa. Ook de slimste Turken kiezen liever voor de VS.
Dat leidt tot economische neergang in Europa, want het zijn de jongeren die met innovatieve ideeën komen. Duitsland is in zo’n situatie van ‘demografische zelfmoord’ t e r e ch t g e k o m e n .
In Oost-Europa is die negatieve trend het verst gevorderd. Jongeren trekken er weg, voorgoed. Neem de Polen. Zij gaan echt niet terug naar hun eigen land. Ik woon zelf in Danzig [het Poolse Gdansk, red.] Het is de mooiste stad aan de Poolse kust, maar ook die loopt leeg. De andere steden zijn sterfhuizen.
Bij schoolreünies blijken complete klassen te zijn geëmigreerd. De Poolse jongeren beloven hun moeders terug te komen, maar hun land is een esthetische nachtmerrie – ik sluit mijn ogen zodra ik bij aankomst op luchthaven Danzig in de taxi stap en doe pas mijn ogen weer open als ik in mijn eigen straat aankom. Bovendien zijn de Polen natuurlijk bijzonder gewild in Nederland en Groot-Brittannië.”
Maar immigranten slaan Europa toch helemaal niet over? „De hooggekwalificeerden wel. Europa trekt bijna uitsluitend laagopgeleiden aan.
Slechts 10 procent van de immigranten in Duitsland en Frankrijk zijn hoogopgeleid.
Zij krijgen relatief veel kinderen – een Tunesische vrouw krijgt in Parijs meer kinderen dan in haar eigen land – maar hun zonen zijn vaak kansloos, ze komen niet mee. Dat betekent dat iedere werkende niet alleen steeds meer ouderen moet onderhouden, maar ook een grote groep die van de staat afhankelijk is. Veel van deze immigranten versterken de neerwaartse spiraal alleen maar.
Beter geen immigranten dan laagopgeleide immigranten. Of er toekomst is voor een land dat snel verouderd en geen immigranten trekt, daarvoor moeten we naar Japan kijken. De meest voorkomende leeftijd is daar, net als in Duitsland, 43 jaar. Japan heeft weinig immigranten, wat hoog opgeleide Koreanen daargelaten. Ik ben bijzonder benieuwd hoe het Japan de komende decennia zal vergaan.”
Wat is hier aan te doen? „Wat in ieder geval niet helpt zijn ongerichte subsidies voor het krijgen van meer kinderen.
Dat heeft vooral effect op het kindertal van achterstandsgroepen. Zij gaan hierdoor voor het vijfde, zesde kind. Daar moeten we dus mee stoppen. Wat wel kan is een forse subsidie voor alleen het tweede kind, zeg 100.000 euro. Daarnaast moet Europa in zijn immigratiebeleid beter letten op kwalificaties.
Stop het toelaten van ongeschoolde immigranten. Nu geeft de Europese Commissie voorrang aan slachtoffers van discriminatie en aan mensen met familiebanden hier. De kwalificaties van een migrant z ij n het laatstgenoemde criterium voor toelating in de nieuwe voorstellen van Brussel.”
Waarom woont u zelf nog in Duitsland? „Ik ben oud. Binnenkort ga ik met pensioen.
Dan ga ik al m’n tijd in Danzig wonen. Mijn vrouw en ik hebben er een huis gekocht.
Puur uit sentiment, want door de leegloop blijft dat huis in waarde dalen.”
De terrasjes in Bremen zitten vol met vijftigers, net als de stoptrein die van Bremen naar het Oost-Groningse Leer rijdt. Geen jongere te zien. Heinsohn heeft zijn boek meegegeven en voorin een opdracht geschreven: „De beste wensen voor de toekomst, wat die ook moge zijn.”
Volkerenmoord specialist
Gunnar Heinsohn (63) is in 1943 in het inmiddels Poolse maar toen nog Duitse Gotenhafen (Gdynia) geboren. Zijn vader, een duikbootkapitein in het Duitse leger, liet net voor zijn geboorte het leven.
Hij studeerde sociologie, psychologie, economie en geschiedenis aan de Vrije Universiteit van Berlijn. Hij promoveerde in 1974 cum laude in de sociologie en in 1982 in de economie. In de tussentijd woonde hij enige jaren in Israël. Sinds 1984 is Heinsohn hoogleraar sociaalpedagogiek aan de universiteit van Bremen. Hij houdt zich vooral bezig met onderzoek naar volkerenmoord – en leidt ook een onderzoeksinstituut op dat gebied.