,,Dit is niet Irak, dit is niet Somalië, dit is ons vaderland''
Amerikaanse journalisten genadeloos voor overheid
,,In Godsnaam. Bent u blind'', schreeuwt een vrouw het hoofd van de Dienst voor Rampenbestrijding (FEMA) in Washington, Michael Brown, toe. ,,U geeft elkaar schouderklopjes, terwijl hier mensen sterven''. De dame is geen slachtoffer van de orkaan Katrina, maar een verslaggeefster van de Amerikaanse tv-zender MSNBC. Zij is zozeer door de ellende geraakt, dat zij zich niet meer kan inhouden. En niet alleen zij.
Katrinagate
In de Amerikaanse media begint al het woord 'Katrinagate' te vallen, of de grootste uitdaging voor het hele politieke establishment sinds de Watergate-afffaire in de jaren zeventig rond president Richard Nixon. Sinds lang hebben tv- en radiozenders en kranten niet zo genadeloos met het overheidsapparaat in Washington omgegaan als dezer dagen. Nu de hulp is verbreed en de watermassa in New Orleans begint te verminderen, houdt de kritiek op het verzuim van de regering aan, zowel bij de voorbereidingen op de catastrofe als daarna.
Redding voor Amerikaanse media?
Maar het is ook meer dan een oordeel vanop enige afstand. Vele waarnemers menen dat Amerikaanse verslaggevers nog nooit zo direct en zo emotioneel zelf woedende aanklagers zijn geworden. Zij vertellen niet gewoon een verhaal, maar ze zijn er zelf een deel van geworden. ,,Zou Katrina de Amerikaanse media hebben gered'', zo vroeg in dit verband Matt Wells van de Britse zender BBC zich af.
Zelfde establishment
Vele mediafiguren die federale politieke thema’s coverden, in het bijzonder moderators op een desk, zijn zelf een deel van het establishment, aldus Wells. ,,Ze wonen in dezelfde voorsteden, ze gaan naar dezelfde feestjes (als de politici). Hun televisiemaatschappijen zijn in handen van grote ondernemingen, die verkiezingscampagnes sponsoren...''. Dit is het 'perfecte recept' voor een angstige, zelfbeschermende, berichtgeving. ,,Maar dat is de laatste weken verleden tijd'', meent Wells.
Terugkeer naar het normale
Mediadeskundige Peter Levine van de Universiteit van Maryland ziet een en ander als een terugkeer naar het normale, nadat de media zich vier jaar hadden geschaard achter het officiële standpunt omtrent de aanslagen van 11 september. ,,Na 11 september werden degenen die publiek tegen de president en de regering ingingen van overal aangevallen'', zo stipte hij aan.
Uit hun lood geslagen
Was de reactie van Washington op Katrina langzaam, zo was ook die van de media. Tot vrijdag hadden de reporters ter plaatse zelf grote moeite om de omvang van de ellende en de dood te vatten. Zij waren gewoon uren televisie te maken over stormen die vergelijkingsgewijs met Katrina onschuldig waren. Ze stonden met wapperende haren en zuidwesteroutfit heldhaftig te zijn in stormen die in vergelijking met Katrina eerder geritsel waren. Toen kwam de 'Big One'. Uit hun lood geslagen, slechts langzaam begrijpend, strompelden vooral televisieverslaggevers door de eerste uren van de berichtgeving. Verslaggeving over de oorlog in Irak begon voor het eerst in twee jaar naar de tweede plaats te verhuizen.
Emoties
Dan kwamen de emoties. Een verslaggeefster van CNN brak in tranen uit en kon nog moeizaam spreken toen zij berichtte over om hulp schreeuwende mensen op daken in Louisiana. Ook andere journalisten beschreven met gebroken stem wat ze zagen. Toen rolde de golf aan van vertegenwoordigers van de overheid in Washington en daarmee de persconferenties waarbij de ene politicus de andere dankte voor de grootmoedige, onvermoeibare inzet. En daarmee kwam de woede los.
Kijken jullie wel tv?
,,Dit is niet Irak, dit is niet Somalië, dit is ons vaderland'', riep een televisiereporter van NBC uit. De normaal stoïcijns-rustige moderator Ted Koppel van ABC viel Michael Brown rechtstreeks aan toen die niets kon zeggen over het aantal vluchtelingen in het Congrescentrum van New Orleans. ,,Zetten mensen als jullie dan niet de televisie aan'', kletterde de televisieveteraan. ,,Luisteren mensen als jullie dan nooit dan naar de radio? Onze reporters hebben daarover (de vluchtelingen) al langer dan vandaag bericht''. Een verslaggeefster van CNN ging eveneens rechtstreeks met Brown in de clinch. ,,Hoe is het mogelijk dat wij betere informatie hebben dan u? Waarom wordt geen voedsel gedropt? In Banda Atjeh, in Indonesië, hebt u dat twee dagen na de tsoenami gedaan''.
Gruwelijke omstandigheden
,,Wij hebben gepraat met moeders met baby’s in de armen, sommige nauwelijks drie tot vier maanden oud en die in gruwelijke omstandigheden leven'', zo viel Anderson Cooper, eveneens van CNN, uit. ,,Deze mensen moeten als beesten leven. U moet zien hoe de zaken ter plaatse zijn. Mensen sterven in het Congrescentrum en er is niemand om hen te helpen'', zei de journalist toen hij ambtenaren ondervroeg die erop hamerden dat de operaties onder controle waren.
De verslaggever van CNN sprong voor de lopende camera’s uit zijn vel toen senator Mary Landrieu zich in een vraaggesprek lovend uitliet over een door het Congres gestemd hulppakket en president Bush bedankte voor zijn inspanningen. ,,Het spijt me u te onderbreken. Ik heb daarvan nog niets gehoord, terwijl ik hier de laatste vier dagen bezig was doden in de straten te zien. Gisteren was er een lijk dat door de ratten was aangevreten, omdat het lichaam daar al 48 uur lag''. ,,Begrijpt u de woede die zij (de mensen) in zich voelen?''.
Dan was er ook nog Miles O’Brien van CNN, bekend van reportages met brede glimlach over het Amerikaanse ruimtevaartprogramma. Toen gouverneur Haley Harbour van Mississippi, ook één van de meest getroffen staten, ontkende dat de omvang van de catastrofe de regering had overvleugeld, lanceerde O’Brien tegenover het Republikeinse zwaargewicht de woorden: ,,Gouverneur, u had zeker al voldoende informatie op voorhand, in termen van dagen en niet uren, om te weten dat het om een enorme orkaan ging''.
Wanneer bij president George Bush dan nog niet alarmklokken gaan luiden, dan moet dit ten laatste gebeuren wanneer ook de hem zo goed gezinde zender Fox News teken van afvalligheid begint te vertonen. Toen één van de reporters van het populaire station met referentie naar het gevaar van plunderaars naar een andere plaats werd verwezen, zei hij recht in de microfoon: ,,Deze mensen zijn vertwijfeld. Waarom zouden ze niet proberen water en eten van ons te stelen?''.
kum (belga)