Het Voedingscentrum over kokosvet.

[Robjee]

Onlangs is er weer een overzichtsartikel verschenen waarin de auteur concludeert dat verzadigd vet onterecht een slechte reputatie heeft (1).
Desondanks blijft het Voedingscentrum vasthouden dat verzadigd vet slecht is omdat het het cholesterolgehalte verhoogd. Een redenering die naast alle literatuur niet te verdedigen is (2, 3).
En wat betekent een verhoging van het cholesterolgehalte wanneer herhaaldelijk geen effecten worden gevonden op harde uitkomstmaten als hart- en vaatziekten en overlijdensrisico?

Ditmaal haalt het Voedingscentrum op haar site verzadigd vet aan naar aanleiding van een artikel over kokosvet (4):

'Er zijn onvoldoende onderzoeken die daadwerkelijk aantonen dat kokosvet positieve effecten op de gezondheid heeft. Het staat wel vast dat kokosvet erg veel verzadigd vet bevat. Verzadigd vet verhoogt je slechte cholesterol. Dit vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Ook al zouden er positieve effecten gevonden worden, kokosvet blijft slecht voor je hart- en bloedvaten.

Die laatste zin hoort niet thuis bij de 'autoriteit die aan consumenten wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie geeft over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze'.
De visvetzuren verhogen ook het LDL en verzadigd vet verhoogt het HDL het meest van alle koolhydraten en vetten.
Het artikel gaat verder:

'Astrid Postma-Smeets van het Voedingscentrum waarschuwt voor deze berichten: “Het negatieve effect van kokosvet op je gezondheid staat vast, terwijl eventuele positieve effecten onvoldoende bewezen zijn.” De Europese Voedselveiligheidsorganisatie (EFSA) heeft daarom geen enkele gezondheidsclaim over kokosvet goedgekeurd.'

Wanneer positieve effecten van kokosvet onvoldoende zijn bewezen (en een gezondheidsclaim niet is goedgekeurd) wil dat nog niet zeggen dat het slecht is voor de gezondheid. Ik heb ook geen idee waar Astrid Postma-Smeets van het Voedingscentrum op baseert dat vast staat dat kokosvet slecht is voor de gezondheid.
We vervolgen het artikel:

De helft van het verzadigde vet van kokosvet bestaat uit laurinezuur. Sommige mensen zeggen dat dit een ‘gezonder’ verzadigd vet zou zijn, dat je juist zou beschermen tegen hart- en vaatziekten. Maar ook laurinezuur verhoogt het slechte cholesterol en is daarom ongezond

Het klopt dat laurinezuur het LDL sterk verhoogd bij isoenergetische vervanging voor koolhydraten (5). Vergeten wordt dat laurinezuur de ratio totaal cholesterol/HDL (een belangrijke voorspeller van hart- en vaatziekten dan alleen het LDL) sterk verlaagt (5):

'Lauric acid markedly increases cholesterol, whereas stearic acid lowers it somewhat when it is used to replace carbohydrates. However, the picture reverses if one looks at total:HDL cholesterol: both lauric and stearic acid are now more favorable than carbohydrates.
Lauric acid—a major component of tropical oils such as coconut and palm kernel fat—has the largest cholesterol-raising effect of all fatty acids, but much of this is due to HDL cholesterol. As a result, lauric acid had a more favorable effect on total:HDL cholesterol than any other fatty acid, either saturated or unsaturated.'

Wie tikt het Voedingscentrum op de vingers?



Update 21 mei 2013, 23:30: Het Voedingscentrum heeft de tekst over laurinezuur aangepast:

'Sommige mensen zeggen dat dit een ‘gezonder’ verzadigd vet zou zijn, dat je juist zou beschermen tegen hart- en vaatziekten. Maar laurinezuur is van de verzadigde vetten het vetzuur dat het cholesterol, in vergelijking tot koolhydraten, het sterkst laat stijgen. En hoewel laurinezuur een gunstig effect heeft op de verhouding totaal-/HDL-serumcholesterol kan niet worden uitgesloten dat laurinezuur het risico op coronaire hartziekten op een andere wijze ongunstig beïnvloed.'

Belangrijk is om adviezen te onderbouwen en dit consequent te doen. In het geval van verzadigd vet doet het Voedingscentrum dit op basis van het effect op het cholesterolprofiel. Wanneer nu blijkt dat laurinezuur hier een gunstig effect op heeft lijkt het mij niet wenselijk, tegenstrijdig en onduidelijk om dit ineens minder zwaar mee te laten wegen.
Natuurlijk kan niet uitgesloten worden dat laurinezuur via andere wegen een ongunstige invloed heeft op hart- en vaatziekten. Net zoals niet uitgesloten kan worden dat een gunstige invloed mogelijk is. Dat is dus een zwak argument om liever niet voor kokosvet te kiezen.



Referenties
1. Lawrence GD. Dietary Fats and Health: Dietary Recommendations in the Context of Scientific Evidence. Adv. Nutr. 4: 294–302, 2013. http://advances.nutrition.org/content/4/3/294.full.pdf
2. http://www.overvoedingengezondheid.nl/pages/sub/79132/Verzadigd_vet_en_het_hart.html
3. http://voedingengezondheid.com/verzadigd-vet-hart-en-vaatziekten.html
4. http://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/kies-liever-niet-voor-kokosvet.aspx
5. Mensink, et al. Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. Am J Clin Nutr May 2003 vol. 77 no. 5 1146-1155

 

[Speedo88]

Tom Barten, personal coach van personal body plan zegt het volgende er over:

Kokosolie; liever niet of liever wel?

Veel heisa rondom het artikel van het Voedingscentrum wat betreft kokosolie waarin zij zwart-wit vermelden: Kies liever niet voor kokosvet! Sterke titel om de aandacht te trekken. Voordat we het in deze blog gaan hebben over kokosolie willen we alvast vermelden dat je nooit kan zeggen dat een product “goed” of “slecht” is. Dit is zeker niet mogelijk zonder gekeken te hebben naar het volledige voedingspatroon waarin een desbetreffend product wordt geïntegreerd. Vanuit die gedachte kunnen we alvast bij voorbaat vaststellen dat er geen zwart-wit antwoord is.

Vanwege het feit dat wij onder andere het gebruik van kokosolie adviseren om in te bakken, voelen wij ons geroepen om hier een blog over te schrijven. Hopelijk kunnen we hiermee de angst, paniek en woede weghalen die een dergelijk zwart-wit artikel als die van het Voedingscentrum veroorzaakt. We gebruiken in deze blog het woord kokosolie en geen kokosvet, omdat kokosolie voornamelijk in landen wordt geproduceerd waar de temperatuur altijd hoger is dan 25° C, wat automatisch betekent dat het vloeibaar is. Kokosolie en kokosvet zijn dus hetzelfde.

Samenstelling
Algemeen bekend is dat kokosolie gewonnen wordt uit de kokosnoot die op haar beurt onderdeel uitmaakt van de kokospalm. Kokosolie bestaat voor * 92 % uit verzadigde vetzuren, voor 6 % uit enkelvoudig onverzadigde vetzuren en de rest van de vetzuren ( 2 – 3 %) is meervoudig onverzadigd (Ω-6). Kokosolie levert gemiddeld zo'n 8,3 - 8,6 kcal per gram. Kokosolie als plantaardig verzadigd vet bestaat voor 75 % uit middellange vetzuurketens (MCFA’s) en voor maar 25 % uit korte vetzuurketens (SCFA’s). Tot slot bestaan de vetzuren in kokosolie voor 49 % uit laurinezuur, voor 6 - 7 % uit caprinezuur, voor 17,5% uit myristinezuur en voor 9% uit palmitinezuur. Zoals je ziet een behoorlijke samenstelling van verschillende vetzuren, waardoor het lastig is om te bepalen welke positieve of negatieve eigenschappen een bepaald product heeft in zijn geheel ten opzichte van een losstaande voedingstof in het desbetreffende product.

Verzadigd vet
Kokosolie bestaat dus voor een groot deel uit verzadigd vet en dat is nou net waar het Voedingscentrum zo op hamert. Het verschil tussen kokosvet en andere soorten verzadigde vet is dat kokosvet is opgebouwd uit korte en middellange vetzuurketens de (MCT’s). Deze vetzuren laurinezuur en mystinezuur hebben in tegenstelling tot andere vetzuren die zijn opgebouwd uit lange vetzuurketens het voordeel dat zij direct als energie leverancier aanwezig zijn. De MCT’s hoeven niet eerst te worden opgeslagen in vetdepots, maar kunnen direct als brandstof dienen. De korte structuur van de MCT’s maken het mogelijk dat zij zonder hulp van het hormoon insuline direct energie kunnen leveren. (1)

Dit heeft als gevolg dat MCT’s je metabolisme kan doen versnellen in vergelijking tot lange keten vetzuren. Daarbij heeft deze energie leverancier als voordeel dat het vermoeidheid direct kan aanpakken vanwege de snelle opname in de darmen. Lange keten vetzuren als olijfolie, zonnebloemolie en soja olie hebben meer tijd nodig voor de vertering en om omgezet te worden in energieleveranciers. Deze lange keten vetzuren zijn te groot om direct in de darmwand te worden opgenomen en moeten eerst worden verkleind. De opname is langzamer en het vetzuur kan minder snel gebruikt worden om energie te leveren.

Tevens was er lange tijd was het advies om vooral te bakken in diverse soorten olie vanwege het gezondheid bevorderende effect. Echter de zogenaamde “vegetable oils“ met minimaal een dubbele binding zijn niet volledig hittestabiel en gaan oxideren bij langdurige verhitting op hoge temperatuur. Kokosvet heeft als verzadigd vetzuur een hogere oxidatiegrens en is langer hittebestendig. Hierdoor ontstaan bij de bereiding met kokosvet geen vrije radicalen en er vind geen oxidatie plaats. (2,3,4)

Het is inmiddels wel algemeen bekend dat verzadigde vetten voor energie zorgen, helpen bij de opbouw van celmembranen, de productie van hormonen en de organen voorzien van zachte beschermlagen. Helaas wordt er nog steeds algemeen als waarheid aangenomen dat het eten van verzadigd vet leidt tot een verhoogd optreden van hart- en vaatziekten. Laten we ondanks wat er beweert wordt door veel instanties, waaronder het Voedingscentrum, nog maar een keer heel duidelijk zeggen dat er tot op de dag van vandaag geen enkele klinische studie is die een causaal verband aantoont tussen verzadigd vet en een verhoogd optreden van hart- en vaatziekten.

Conclusie
Er is zoals wel vaker geen zwart-wit antwoord op de vraag of kokosolie geschikt is of niet, mede gezien het feit dat er nog maar weinig relevant onderzoek is gedaan, waaruit zowel de voordelen als nadelen onomstotelijk bewezen werden. Tevens kan je een product vanuit onze visie niet het stempel van “goed” of “slecht” geven zonder gekeken te hebben naar de rest van het voedingspatroon waarin een dergelijk product geïntegreerd wordt. Wat voor de een “goed” kan zijn, kan voor de ander minder geschikt zijn en vice versa. Doe wat werkt voor jou!

Wij adviseren kokosolie en blijven dat doen. De reden dat wij kokosolie adviseren heeft niks te maken met de geromantiseerde hype rondom allerlei mogelijke gezondheidsvoordelen, maar omdat het zeer stabiele vet is om in te bakken en als variatie gebruikt kan worden in een uitgebalanceerd voedingspatroon. Gebruik echter geen grote hoeveelheden kokosolie. Niet vanwege het verzadigde vet of andere negatieve effecten die niet bewezen zijn, maar voornamelijk vanwege het feit dat een grote hoeveelheid kokosolie ook nog steeds verantwoordelijk is voor een grote hoeveelheid calorieën.

 

[Daster]

Dat Voedingscentrum word ik echt moe van ondertussen

 

[toscamulder]

Om in te bakken, prima. Maar om te eten met lepels vol, eet dan gewoon een verse kokosnoot. Het is wel refined fat, er zijn betere dingen voor je. Met 40% MCT's is de andere 60% wel gewoon vet dat wordt opgeslagen tot je het gebruikt.

 

[Big-T]

Tuurlijk moet je geen massa kokosvet (of ander verzadigd vet) eten, maar hetzelfde kan je zeggen over elk ander soort vet, dus ook de omega vetzuren. Verzadigd en onverzadigd vet hebben beiden hun verdiensten en kunnen probleemloos deel uitmaken van een gezond voedingspatroon. Jammer dat er nog altijd zoveel misinformatie verspreid wordt door mensen die beter zouden moeten weten.