Welke factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van Muscle Dysmorphia (Bigorexia)?
Een zeer korte maar duidelijke literatuurstudie door Snakeman voor ons bodybuildingforum.
Samenvatting:
Muscle Dysmorphia is een relatief nieuwe stoornis waarbij voornamelijk mannen obsessief bezig zijn met het winnen van spiervolume. Net als bij anorexia is het lichaamsbeeld vertekend en brengt dit de nodige gevaren met zich mee. Ik heb gekeken naar de factoren die een rol spelen in de ontwikkeling van deze stoornis. Men kan uit verschillende wetenschappelijke artikelen concluderen dat media inderdaad een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van Muscle Dysmorphia. Echter is zij niet de enige factor, samen met de invloed van leeftijdsgenoten en ouders maken zij een drie-eenheid die aanspoort tot het ontwikkelen van deze stoornis. Wel moeten we concluderen dat het ene individu gevoeliger is voor het ontwikkelen van een stoornis dan de ander, hierin speelt de gevoeligheid voor sociale vergelijking een belangrijke rol.
Inleiding:
Jarenlang waren de vrouwen het meest representatief als het ging om de mensen met een verstoord lichaamsbeeld. Echter een relatief nieuw en gevaarlijk fenomeen vindt plaats in onze samenleving waar voornamelijk mannen het slachtoffer van worden; Muscle Dysmorphia. Waren het vroeger alleen de vrouwen die overmatig streefden naar een slank ideaal, nu zijn het ook de mannen die obsessief bezig zijn met hun uiterlijk. De mannen die deze psychische gedragsstoornis, Muscle Dysmorphia, bezitten voelen een constante druk om gespierder te worden. Deze drang naar gespierdheid kan zo groot worden dat ze gelijk staat aan de drang die voorkomt in stoornissen als anorexia en bulimia nervosa. Veel atleten zijn gevoelig voor perceptiestoornissen omtrent het lichaam, de druk die zij voelen om te voldoen aan de heersende normen naar het ideale lichaam en de bijbehorende sportprestaties zijn hier mede de oorzaak van. Maar niet alleen atleten vallen ten prooi aan Muscle Dysmorphia, het zijn ook steeds meer normale en jonge mensen die deze stoornis ontwikkelen. Welke factoren liggen aan deze stoornis ten grondslag? Hoe kan het zijn dat in zeer kort tijdsbestek een stoornis als Muscle Dysmorphia zoveel terrein gewonnen heeft?
Wat is Muscle Dysmorphia:
Muscle Dysmorphia is een vorm van een obsessieve compulsieve stoornis, die behoort tot de ‘body dysmorphic disorders’. Muscle Dysmorphia wordt hierdoor gelijk gesteld aan de stoornissen omtrent het willen veranderen van je lichaam met behulp van strategieën om een cultureel acceptabel ideaal na te streven. Mensen die aan deze stoornis lijden zijn ontevreden over hun lichaam of lichaamsdelen. Deze ontevredenheid kan leiden tot depressie en obsessie. De obsessies en depressies kunnen onder andere leiden tot baanverlies en verlies van sociaal contact. Mensen met Muscle Dysmorphia zien zichzelf als mager en ongespierd ook al is het tegendeel in werkelijkheid waar. Overmatig trainen, eten, en middelen gebruik worden vaak toegepast om spiervolume te verkrijgen. Deze methodes samen met het veelvuldig bekijken van het lichaam in de spiegel en het onttrekken aan sociale gelegenheden behoren tot de symptomen die kunnen wijzen op Muscle Dysmorphia. De stoornis berokkent vroeg of laat schade aan het emotionele en fysieke welzijn, ook het zelfvertrouwen van de persoon in kwestie wordt vaak ernstig aangetast (Leone, Sedory & Gray, 2005).
De slachtoffers van Muscle Dysmorphia:
Onderzoek heeft uitgewezen dat aanzienlijk veel mannen geïnteresseerd zijn in het krijgen van spiervolume. De prevalentie onder vrouwen met deze stoornis is zeer schaars. Het begin van de pubertijd is de kritieke fase waarin de drang tot spiergroei kan ontstaan. Voor deze tijd is er weinig reden aan te nemen dat die drang er zal zijn. Met name de toename in het testosteronniveau heeft tot gevolg dat serieuze spieropbouw plaats kan vinden. In de pubertijd krijgen de jongens te maken met het ideaalbeeld groot en sterk te moeten worden om een volwaardige man te kunnen zijn. De wens groot en gespierd te worden zal in het begin van de pubertijd een piek beleven. Deze aanwezige drang zal per individu verschillen, bij sommige jongens zal deze drang resulteren in het voelen van een sociale druk om spiergroei te bewerkstelligen, mogelijk met Muscle Dysmorphia tot gevolg (Smolak, Murnen & Thompson, 2005).
Muscle Dysmorphia kan de fysieke en mentale gezondheid ernstig in gevaar brengen. Gevaarlijke technieken, (bepaalde) voedingssupplementen, hormonen en anabolen steroïden kunnen ervoor zorgen dat de drang naar spiermassa een negatief effect zal gaan hebben op de algemene gezondheid van het individu. Anabolen steroïden hebben in onderzoek aangetoond in bepaalde mate slecht te kunnen zijn voor lichaam en geest. Psychische stoornissen als agressieve gedragingen, maar ook lichamelijke stoornissen zoals het bedreigen van de hartspier zijn hier enkele voorbeelden van (ligt echter aan de mate van gebruik en de genetische kwetsbaarheid). Steroïde gebruik is de meest extreme/controversiële vorm om spiervolume te kweken, echter zijn er genoeg andere, minder radicale, methoden voor handen. Regelmatige training en het gebruik van voedingssupplementen zijn hier goede voorbeelden van. (Smolak, Murnen & Thompson, 2005).
De oorzaken van Muscle Dysmorphia:
In de studies naar jongens en mannen die (overmatige) interesse hebben in het winnen van spiermassa ligt het culturele en sociale aspect centraal. Men streeft naar het ideale lichaam dat gepresenteerd wordt in de maatschappij waarin zij leven. De verstoorde lichaamsperceptie bij deze mensen heeft als oorzaak de invloed van media, leeftijdsgenoten en ouders. Vooral mensen die gevoelig zijn voor andermans mening en daarmee sociale vergelijking toepassen lopen een groter gevaar in het ontwikkelen van Muscle Dysmorphia.
Het Driedelig Model van Ricciardelli en McCabe staat in Muscle Dysmorphia centraal. Het oorspronkelijke model werd gebruikt in onderzoek naar anorexia, maar blijkt tevens opvallend goed bruikbaar in het onderzoek naar Muscle Dysmorphia. Volgens dit model zijn media, leeftijdsgenoten en ouders de belangrijkste factoren die een rol spelen in het ontwikkelen van anorexia. Als we kijken naar de factoren die een rol spelen bij Muscle Dysmorphia zien we dat de ouderlijke invloed en de invloed van leeftijdsgenoten belangrijke graadmeters zijn in het ontwikkelen van deze stoornis. Als er binnen de familie veel discussie is over het uiterlijk en het lichaamsgewicht, er veel kritiek en opmerkingen worden geleverd door de ouders, is dit van invloed op de zelfperceptie van het lichaam en brengt dit mogelijke ontevredenheid met zich mee. Echter blijkt de invloed van leeftijdsgenoten toch het grootst. Onderling vergelijken, competitie voeren en gedeelde interesses maken leeftijdsgenoten van grote invloed in de opvatting over het bestaande lichaamsbeeld. Een grote uitzondering waren echter het pesten door leeftijdsgenoten en het volgen van een dieet, deze twee factoren hadden geen invloed op het ontwikkelen van Muscle Dysmorphia (Smolak, Murnen & Thompson, 2005). Ook als we kijken naar het algemene beeld wat door de media gepresenteerd wordt rondom de perfecte fysiek voor een man, kunnen we stellen dat de media een flinke bijdrage leveren in het geven van vergelijkingsmateriaal (Hildebrandt, Langenbucher & Schlundt, 2003).
Het Driedelig Model suggereert verder dat mensen die zichzelf veel vergelijken met anderen gevoeliger zijn voor de media, ouders en leeftijdsgenoten. Deze gevoeligheid voor de mening van anderen en het vergelijken waarin dit resulteert, hebben meestal een negatief effect op het welzijn van de persoon. Hoewel het niet echt goed onderzocht is onder jongens en de drang naar spiergroei, blijkt dat bij meisjes deze vergelijking leidt tot het niet tevreden zijn over het lichaam, met eetstoornissen en lichaam veranderingsstrategieën tot gevolg (Smolak, Murnen & Thompson, 2005).
Het eigen willen maken van het cultureel bepaalde ideale lichaam is dus erg van invloed. De sociaal-culturele invloed helpt hierbij. De media spelen hier een belangrijke rol in. Dit resulteert (soms) in ontevredenheid over het lichaam, dat eetstoornissen en het gebruiken van lichaam veranderingsstrategieën (o.a. ook spierwinst) tot gevolg heeft.
Uit een onderzoek van Smolak et al. uit 2005 kunnen we verschillende dingen aannemen. Dit onderzoek betrof 383 blanke middelbare scholieren in de Verenigde Staten met een gemiddelde leeftijd van 13 jaar. De uitkomst liet significante cijfers zien voor de volgende aannames:
• Jongens die het mediabeeld van gespierdheid aannemen houden zich meer bezig met strategieën om spieren te ontwikkelen.
• Ook als vrienden van de persoon een hoge interesse hebben in lichaamsvormen en spieren zullen de jongens meer interesse hebben in het ontwikkelen van spieren.
• Als de ouders negatief zijn over het lichaam van hun kind gebruiken de jongens meer spierontwikkelingsstrategieën.
• Het vergelijken met andere leeftijdsgenoten resulteert in het meer bezig houden met spierontwikkelingsstrategieën.
• Jezelf vergelijken aan de hand van mediabeelden, vrienden, en ouders resulteert alleen in het gebruik van spierontwikkelingsstrategieën als men gevoelig is voor sociale vergelijking.
• De jongens die voedingssupplementen of steroïde gebruiken vergelijken zichzelf meer met de mediabeelden, hun vrienden en ouders dan de jongens die dit niet gebruiken. Ook zijn zij gevoeliger voor sociale vergelijking en hebben mede daarom een negatief zelfbeeld dat resulteert in meer depressies.
Deze resultaten zijn alarmerend, ook gezien het feit dat 12 % van de ondervraagde jongens wel eens steroïde heeft gebruikt om het doel na te streven (Smolak, Murnen, Thompson & 2005).
Een dergelijke ondervinding onderstreept het gevaar voor de gezondheid van de uiterst jonge jongeren in kwestie en mogelijk meer jongeren die deze stoornis zullen ontwikkelen.
Discussie/conclusie:
Muscle Dysmorphia komt over als een zeer bedreigend fenomeen, echter moeten we kritisch blijven en in de context blijven kijken. Als we kijken naar de algemene prevalentie zien we geen schokkende cijfers als we het vergelijken met anorexia bij vrouwen. De prevalentie is over het algemeen niet heel erg groot (enkele honderdduizenden mensen lijden er wereldwijd aan volgens de statieken). Het feit dat er minder mensen aan lijden heeft misschien te maken met het gegeven dat de grote meerderheid mannen zijn die de stoornis hebben. Aangezien vrouwen zich vaker bezig houden met uiterlijk en gevoeliger zijn voor sociale vergelijking is het aannemelijk dat minder mannen vallen voor deze stoornis.
Toch kunnen we ons zorgen maken omdat deze stoornis zich wel aanzienlijk heeft ontwikkeld, mogelijk gezien het toenemende belang voor het uiterlijk bij mannen. De media spelen hier in elk geval een grote rol in. Het ideale lichaamsbeeld dat voor de man wordt gepresenteerd is gespierd en zorgt voor de nodige onzekerheid over het lichaam. Zoals is aangetoond bij anorexia en nu ook bij Muscle Dysmorphia zijn de media echter niet de enige factor die een rol speelt in het ontwikkelen van de stoornissen. Twee andere factoren die erg van belang zijn, is de invloed van ouders en leeftijdsgenoten. Ouders kunnen hun kind onzeker maken door overmatige aandacht te geven aan de toestand van het lichaam of door opmerkingen te plaatsen. Vrienden en leeftijdsgenoten die deze aandacht voor het lichaam ook delen of het uiterlijk zeer belangrijk vinden kunnen ook aansporen tot het afwijkende gedrag. De bindende factor voor het ontstaan is de gevoeligheid voor sociale vergelijking.
Sociale vergelijking kan er voor zorgen dat mensen zich gaan meten met anderen en zich voortdurend hoge onrealistische doelen voorschotelen aan de hand van aangenomen voorbeelden. Deze drang en uiteindelijke obsessie voor een ander lichaam zorgen er zelfs voor dat men de realiteit en het eigen bestaande lichaam uit het oog verliest. Daarom is voor het ontwikkelen van deze stoornis de gevoeligheid voor sociale vergelijking van het individu misschien wel het meest van belang om de stoornis te kunnen voorspellen.
Muscle Dysmorphia en het onderzoek verdienen extra aandacht. Een uiterst simpele en snelle literatuurstudie laat zien dat het onderzoek erg beperkt is, zeker op Nederlandse bodem. In hoeverre het probleem hier speelt, de vergelijking met Amerika serieus genomen kan worden en welke behandelingprocedures in acht moeten worden genomen is mij onduidelijk. Nogmaals wijzend op het feit dat de prevalentie niet erg groot is, is het weldegelijk van belang dit eens op eigen bodem uit te zoeken. Zeker gezien het feit het hier als omgekeerd anorexia probleem behandeld wordt, wellicht zijn er door deze aannames therapieën en behandelingen in acht genomen die efficiënter en meer op maat kunnen. Ook heb ik mijn twijfels bij het kenbaar worden van de problematiek. Naast de verschillen tussen man en vrouw (sociaal uitend) spelen de relatief lichter wegende en minder waarneembare gezondheidsrisico’s (vergelijkend met anorexia) mogelijk ook een rol in het relatief onbekend zijn met de stoornis.
Behandeling
Met name door het laatste gezegd in de discussie/conclusie is de hulpvraag van deze patiënten over het algemeen minder dringend dan bij anorexia (met oog op levensbedreiging). Het grootste probleem vormt wellicht de patiënt aan het verstand krijgen hulpbehoevend te zijn om de levenskwaliteit te verbeteren. Wellicht is er zelfs sprake van niet herkennen van de stoornis in bepaalde gevallen. Er zijn geen specifieke behandelplannen bekend voor zover ik weet (wie weet komt er iemand op dit forum nog mee). Voorlopig houdt ik de psychologische hulpvraag op vormen van cognitieve gedragstherapie, waarin de kwaliteit van leven wordt bewerkstelligt de irreële ideeën weg te nemen en daar andere voor in de plaats te planten. Ik wil het nog wel eens zien een hulpbehoevende dbbér in behandeling
Volgens mij is dat tegen een muur praten.
Eigen ervaring:
De lijn tussen gezond sporten en compleet obsessief bezig zijn was voor mij vooral in het begin ver te zoeken. Dit bracht de nodige stres en onzekerheid met zich mee. Vooral stres en het nooit tevreden zijn. Ikzelf heb een balans kunnen vinden en ben de sport meer als hobby gaan zien en behandelen (lees niet dat je niet serieus kan zijn). Het leven is te mooi om negatief mee om te gaan. Voor sommigen zal dit raar klinken, voor anderen bekend. Ik denk dat er veel mensen zijn die weldegelijk baat hebben bij een objectieve frisse kijk op de haast rituele gedragingen die hier vaak worden tentoongesteld. De nadruk op plezier, hobby en gezondheid moet goed zitten. Constructief bezig zijn met je lichaam en geest, bodybuilding moet bijdragen aan een sterk persoon zowel mentaal als fysiek. Doet dit het niet moeten er bellen gaan rinkelen.
Referentielijst:
Smolak, L., Murnen, S. K., Thompson, J.K. (2005) Sociocultural Influences and Muscle Building in Adolescent Boys.
Leone, J.E., Sedory E.J., Gray K.A. (2005) Recognition and Treatment of Muscle Dysmorphia and Related Body Image Disorders.
Hildebrandt, T., Schlundt, D., Langenbucher, J., Chung, T. (2006) Presence of muscle dysmorphia symptomology among male weightlifters.
Cafri, G., Thompson, K.J., Ricciardelli, L., McCabe, M., Smolak, L., Yesalis, C. (2003) Pursuit of the muscular ideal: Physical and psychological consequences and putative risk factors.
Hildebrandt, T., Langenbucher, J., Schlundt, G.D. (2003) Muscularity concerns among men: development of attitudinal and perceptual measures.
Olivardia, R.D., Pope, H.G., Hudson, J.I. (2000) Muscle Dysmorphia in Male Weightlifters: A Case-Control Study.
P.s.
Val me niet te hard, heb het zeer snel gemaakt. Informatie is afkomstig uit verschillende databanken. Ik heb de artikelen gezocht, de informatie vergeleken, in eigen woorden vertaald, een verhaal gemaakt en er zo deze kleine literatuurstudie van inelkaar gedraaid. Leek me toch wel leuk een klein beetje wetenschappelijke/psychologische achtergrond te hebben betreffende dit onderwerp, hoewel ik de klinische literatuur (vooral uit Amerika) vaak wel erg zweverig vind.
HOUDT AUB REKENING MET DE AUTEURSRECHTEN VAN HETGEEN GELEZEN EN HET GEREFEREERDE
