Miljarden NAVO-euro's verdwijnen in een boekhoudkundig zwart gat. Volksvertegenwoordigers van de 28 NAVO-lidstaten, waaronder België, weten niet hoeveel belastinggeld hun land exact uitgeeft aan het militaire bondgenootschap en wat daarmee gebeurt. De boekhouding rammelt, en veel uitgaven krijgen het stempel 'geheim'.
De NAVO-ambassadeurs zijn op de hoogte van de rommelige boekhouding, maar dat heeft niet geresulteerd in een oplossing, stelt de Rekenkamer. De controleurs maken de informatie nu openbaar om het onderwerp prominent op de agenda te krijgen van de volgende NAVO-vergadering voor parlementariërs, in november in Den Haag.
"Sommige rapporten zijn niet openbaar vanwege het vertrouwelijke karakter", klinkt het bij de NAVO. "Bondgenoten behouden echter volledige controle over het kostenniveau en hoe het geld wordt besteed", zegt een woordvoerder. Hij doelt op de beoordeling door NAVO-ambassadeurs in de zogenoemde Noord-Atlantische Raad. Wat daar wordt besproken, is lang niet altijd openbaar voor toezichthouders zoals parlementariërs.
Het Nederlandse ministerie van Defensie wijst erop dat "alle geldstromen en uitgaven momenteel worden gecontroleerd door de IBAN", de rekenkamer van de NAVO. Het zijn echter alleen de civiele budgetten die voortdurend worden nagekeken, erkent de verdragsorganisatie.
Uitgaven voor militaire missies zoals die in Afghanistan, of andere speciale militaire projecten, vallen daar meestal niet onder. Dat is vermoedelijk de grootste kost. De NAVO maakt vanaf juli alleen enkele onderzoeksrapporten over civiele uitgaven openbaar op haar website.
De ondoorzichtige boekhouding bij het militaire bondgenootschap ligt politiek gevoelig, omdat de defensiebegroting van vrijwel alle NAVO-landen onder druk staat. Als niet bekend is hoeveel van het nationale defensiebudget exact aan de organisatie wordt besteed en of het geld effectief wordt uitgegeven, dan is ook niet helder of daarop bezuinigd kan worden.
Alle NAVO-landen samen geven ruim 733 miljard euro uit aan defensie. Daarvan komt driekwart van de VS. Hoeveel via de NAVO-boekhouding loopt is onbekend, stelt de Rekenkamer. De Amerikaanse president Barack Obama heeft Europese NAVO-lidstaten opgeroepen om juist meer te besteden aan defensie, ook met het oog op de crisis in Oekraïne.
Drie geldstromen financieren de NAVO. Slechts één daarvan is gedeeltelijk openbaar. Het gaat om de gezamenlijke inleg van 28 lidstaten bestemd voor de organisatiepoot van de NAVO. Onder meer het hoofdkantoor in Brussel wordt hiermee bekostigd. Vorig jaar ging het om een totaalbedrag van 2,4 miljard euro. Hoe dat is samengesteld, is niet openbaar.
De andere twee geldstromen waar de NAVO van leeft, zijn grote vraagtekens. Er is een fonds voor internationale missies en een fonds voor speciale projecten. Of en hoeveel landen hieraan bijdragen, is geheim.
Na zes jaar touwtrekken is het de Rekenkamer niet gelukt om ook maar enig zicht te krijgen op de omvang van de bedragen die lidstaten hieraan kwijt zijn. Wel heeft de Nederlandse instelling ontdekt dat er tussen 1970 en 1994 378 NAVO-projecten zijn gestart die als 'nog niet afgesloten' in de boeken staan. De omvang van deze achterstand is 3,3 miljard euro aan belastinggeld.
