Helaas is prof. Katan vergeten zijn reactie op Siri-Tarino naar mij door te sturen. Via AJCN heb ik hem toch gevonden:
Bekijk bijlage ajcn.2010.29692v1.pdf
Isdatzo, wat vind je van de kritiek van Katan op de meta-analyse?
Hij komt niet echt met kritiekpunten die nog niet eerder besproken zijn. Daarom moet ik ook een beetje in herhaling vallen.
1) Hij stelt bijvoorbeeld dat het verminderen van verzadigd vet betekent dat er meer andere nutriënten worden geconsumeerd, en dat het effect van het vervangen van het ene macronutriënt door het andere afhangt van het soort macronutriënt wat als vervanging dient:
First, the notion that there exists such a thing as ‘‘the effect of saturated fat’’ is flawed. A lower intake of saturated fat implies an increased intake of some other source of calories to maintain caloric balance. Different substitutions for saturated fat have different effects on risk of coronary heart disease (CHD) and need to be discussed separately.
Dit klopt dan feitelijk gezien wel, maar wat ik bijzonder vreemd vind, is dat deze kritiek alleen wordt geopperd in het geval van de verzadigd vet-hartziekten hypothese. Dit hoor je nooit over eiwitten of koolhydraten. Verder is deze kritiek op populatieniveau nauwelijks relevant: Hoge consumptie van verzadigd vet geeft een verhoogd risico op hart- en vaatziekten van precies 0% (1). Dit betekent dat het effect van verzadigd vet op hart-en vaatziekten precies hetzelfde is als het gemiddelde effect van alle overige macronutriënten.
2) Het vervangen van verzadigd vet door meervoudig onverzadigd vet verlaagt de kans op hartziekten in prospectief (2) en gerandomiseerd onderzoek. Dit gegeven wordt altijd gebruikt om "aan te tonen" dat verzadigd vet dús de kans op hartziekten zou verhogen:
Moreover, replacement of saturated fat by polyunsaturated fat is also associated with a lower risk of CHD in prospective cohort studies and with lower risk of CHD in randomized trials. Thus, the benefit of replacing saturated by polyunsaturated fat is proven beyond reasonable doubt.
Maar prospectief onderzoek laat ook zien dat hoge consumptie van meervoudig onverzadigd vet de kans op hart- en vaatziekten verlaagt, vergeleken met lage consumptie. Dit suggereert dat de verlaagde kans op hartziekten bij vervanging van verzadigd vet door meervoudig onverzadigd vet niet wordt veroorzaakt door de verminderde consumptie van verzadigd vet, maar door de hogere inname van meervoudig onverzadigd vet. Deze hypothese wordt versterkt door het gegeven dat het vervangen van verzadigd vet door koolhydraten of enkelvoudig onverzadigd vet de kans op hartziekten niet verlaagt (2) (dit laatste gegeven is nog nooit besproken door Dhr. Kromhout of door Dhr. Katan).
3) Verder stelt hij dat verzadigd vet het LDL cholesterol verhoogt, en hierdoor de kans op hartziekten verhoogt:
Intakes of saturated fat, and to a lesser extent trans fats, are important determinants of LDL cholesterol, which is a causal risk factor for CHD.
Maar is het niet Martijn Katan die in zijn eigen meta-analyse zegt dat je beter naar de ratio totaal:HDL cholesterol kunt kijken dan naar totaal- of LDL cholesterol (3)? Volgens zijn eigen meta-analyse doet verzadigd vet dan namelijk niets, want de ratio totaal:HDL cholesterol wordt niet beïnvloed (de volgende 3 quotes komen uit zijn eigen werk).:
The effects of dietary fats on total:HDL cholesterol may differ markedly from their effects on LDL. The effects of fats on these risk markers should not in themselves be considered to reflect changes in risk but should be confirmed by prospective observational studies or clinical trials.
En is het niet ook Martijn Katan die in zijn eigen meta-analyse stelt dat je verder moet kijken dan de effecten van verzadigd vet op het cholesterol? Daarbij zegt hij zelf dat studies over cholesterol weinig zeggen, en dat je beter kunt kijken naar studies die de dírecte relatie tussen vetten en hartziekten onderzoeken (zoals is gedaan in de meta-analyse waar hij kritiek op heeft).
our analysis also underlines the fact that effects of diet on biomarkers such as blood lipids can never replace studies that employ disease or death as outcomes.
Our results emphasize the risk of relying on cholesterol alone as a marker of CAD risk. Replacement of carbohydrates with tropical oils markedly raises total cholesterol, which is unfavorable, but the picture changes if effects on HDL and apo B are taken into account. The picture may change again once we know how to interpret the effects of diet on postprandial lipemia, thrombogenic factors, and other, newer markers. However, as long as information directly linking the consumption of certain fats and oils with CAD is lacking, we can never be sure what such fats and oils do to CAD risk.
Zo denken we dat voedsel in elkaar zit:
[Afbeelding niet meer beschikbaar]
Maar zo zit voedsel echt in elkaar:
[Afbeelding niet meer beschikbaar]
4) Het enige wat hij verder doet is de gebruikte studies ongeloofwaardig maken. Dit doet hij door op verschillende manieren kritiek te leveren op de opzet van de studies. Feit is echter dat deze studies de enige studies zijn die we hebben, en dat hij op geen enkele manier aannemelijk maakt dat de resultaten er anders uit zouden zien indien we de "minder betrouwbare" studies zouden weghalen uit de analyse.
5) Hij vind de conclusies van de auteur van de meta-analyse uit de beginpost incorrect en zelfs misleidend:
We believe that the conclusions of Siri-Tarino et al are invalid and are likely to mislead the general population
Dat mag hij best vinden, maar het lijkt me van Dhr. Katan dan zeer gepast dat hij zichzelf eens een keer uitspreekt over wat er nu wel of niet mag worden beschouwd als wetenschappelijke bewijslast. De ene keer moet het gerandomiseerd onderzoek zijn, maar een andere keer gebruikt hij ecologisch onderzoek terwijl hij resultaten van veel betrouwbaardere vormen van onderzoek compleet negeert.
Dit impliceert dat hij niet zoekt naar studies om te kijken naar bewijs voor de relatie tussen voeding en gezondheid, maar dat hij (in ieder geval soms) studies gebruikt om zich vast te kunnen houden aan zijn eigen denkbeelden.
Mijn mening: Laat ik beginnen te zeggen dat mijn kennis over het menselijk lichaam & theoretische epidemiologie niet in de buurt komt van de kennis van Dhr. Katan. Daar maak ik me geen illusies over. Ik bedoel dan theoretische kennis.
Wanneer we echter kijken naar de interpretatie van resultaten van studies wordt het een ander verhaal, en begrijp ik Dhr. Katan totaal niet: Noch op zijn internetsite, noch in zijn boek geeft hij aan hoe hij resultaten van studies interpreteert, en wanneer je volgens hem moet spreken over "bewijs" voor een effect. Dit terwijl hier heel duidelijke klinische maatstaven voor zijn opgezet. In een mail heb ik hem hiernaar gevraagd, maar helaas reageerde hij niet.
Dit vind ik ondenkbaar voor een man in zijn positie! Ik vind het vervelend dat ik het moet zeggen, maar in mijn ogen gebruikt Dhr. Katan (in ieder geval soms) studies om zich vast te kunnen houden aan zijn persoonlijke denkbeeld over hoe de relatie tussen voeding & gezondheid eruit dient te zien (zie post #78 van dit topic). Dit zeg ik niet om hem af te zeiken, maar om hem en leden van dit forum aan het denken te zetten.
Referenties
1) Siri-Tarino PW. Meta-analysis of prospective cohort studies evaluating the association of saturated fat with cardiovascular disease. Am J Clin Nutr. 2010 Jan 13. [Epub ahead of print]
Link:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20071648
2) Jakobsen MU. Major types of dietary fat and risk of coronary heart disease: a pooled analysis of 11 cohort studies. Am J Clin Nutr. 2009 May;89(5):1425-32.
Link:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19211817
3) Mensink RP. Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. Am J Clin Nutr. 2003 May;77(5):1146-55.
Link:
http://www.ajcn.org/cgi/reprint/77/5/1146